Tipo e nº de recurso: recurso de suplicación 439/2013

Xulgado de orixe/autos: demanda 1017/2011 do Xulgado do Social número 3 de Vigo

Recorrente: Mutua Gallega de Accidentes de Trabajo

Avogada: María José Martínez-Fariza Conde

Recorrida: Cándida Porto Porto

Graduada social: María Begoña Rodríguez Fernández (UGT)

Recorrido: INSS y TXSS

Recorrida: Mecanizados Teko, S.L.

Antonio Outeiriño Fuente

Presidente

José Elías López Paz

Luis F. de Castro Mejuto

A Coruña, 16 de decembro de 2014.

A Sala do Social do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia, composta polos maxistrados citados á marxe e

En nome do Rei.

Ditou a seguinte

«Sentenza.

No recurso de suplicación número 439/2013 interposto por Mutua Gallega de Accidentes de Trabajo contra a sentenza do Xulgado do Social número 3 de Pontevedra, sendo relator Luis F. de Castro Mejuto,

Antecedentes de feito.

Primeiro. Segundo consta en autos foi presentada demanda pola Mutua Gallega de Accidentes de Trabajo en reclamación de invalidez, sendo demandados o INSS, TXSS e a entidade Mecanizados Teko, S.L. No seu día, celebrouse acto de vista, téndose ditado en autos núm. 17/2011 sentenza con data do 14 de setembro de 2012 polo xulgado de referencia, que desestimou a demanda formulada.

Segundo. Na citada sentenza decláranse como feitos probados os seguintes: “Primeiro. Cándida Porto Porto, con DNI n° 34876510T, afiliada ao réxime da Seguridade Social co n° 36/10060348/96 prestou servizos por conta allea para a empresa Mecanizados Teko en tarefas de operaria de fabricación de pezas automoción. A devandita empresa ten cubertos os riscos profesionais con Mutua Gallega. Segundo. O día 24 de abril de 2010 a Sra. Porto sufriu un accidente de traballo: manipulando unha peza cortante, mancouse a nivel da cara palmar primeira falanxe polgar dereito (ela é destra). Iniciado expediente de incapacidade permanente, foi examinada polo EVI, que emitiu informe de síntese o 10 de junio de 2011 en que se recollen como deficiencias máis significativas: restan como secuelas; polgar dereito; limitación global da mobilidade a nivel deste dedo superior ao 50 %; (adución radial e palmar non as executa, non leva polgar á palma da man; mov. artículo 1.f); extensión completa, flex. limitada en máis do 50 % abdución radial e palmar limitadas en último grao). Diminución de forza prénsil para obxectos grosos, non fecha polgar para puño con obxectos finos, realiza pinza con 2° e 3º dedos con pouca forza e di non poder realizala con 4° e 5° dedos. Cicatriz en polgar dereito (paciente destra). O INSS, en Resolución do 27 de xuño de 2011, acollendo o informe de síntese, declara a traballadora afecta a unha incapacidade permanente parcial para profesión habitual derivada da continxencia de accidente de traballo, percibindo unha prestación de 24 mensualidades, cunha base reguladora de 1.364,65 euros, cuxo importe líquido total é 32.751,60 €, e responsable no 100 % do seu pagamento a entidade Mutua Gallega. Terceiro. Desconforme a Mutua coa devandita cualificación e tendo solicitado que declarase unha lesión permanente non invalidante e indemnizable co baremo 70 e 110, ademais da responsabilidade da empresa por descubertos nos pagamentos das cotizacións, formulou reclamación previa, que foi desestimada por resolución do INSS do 5 de xullo de 2011.

Terceiro. A parte dispositiva da indicada resolución é do teor literal seguinte: “Resolvo: que debo desestimar e desestimo a demanda presentada por Mutua Gallega de Accidentes de Trabajo contra o INSS, a TXSS, Cándida Porto Porto e a empresa Mecanizados Teko, S.L., e absolvo os demandados das pretensións contra eles exercidas, debendo estar e pasar por esta declaración a mutua demandante“.

Cuarto. Contra a devandita sentenza interpuxo recurso de suplicación a parte demandante, que foi impugnado de contrario. Elevados os autos a este tribunal, dispúxose o paso destes ao relator.

Fundamentos de dereito.

Primeiro. Recorre a Mutua contra a desestimación da súa demanda, instando –pola vía do artigo 193.b) LXS– a modificación do relato histórico, e denunciando –pola vía do artigo 193.c) LXS– a infracción por aplicación indebida dos artigos 137 e 150 LXSS e OM do 16.1.1991; e artigos 126 LXSS e 94.2 LXSS/1966.

Segundo. Ningunha das revisións fácticas se pode acoller:

(a) A primeira, porque o seu apoio se reduce a pericial médica practicada pola súa instancia e de natureza privada –de traumatólogo–; base insuficiente para tales fins modificativos en trámite de recurso, a pesar do respecto que para nos merece todo criterio profesional, pois non mostra singular cualificación que evidencie algún erro de valoración por parte do maxistrado ao seguir o diagnóstico do informe médico de síntese. Á vista da proba que o recurso invoca non é factible soster que o xulgador tivese desatendido as regras da sa crítica a que necesariamente ten de someterse na apreciación da proba (artigos 348 LAC e 97.2 LPL), en exercicio de facultade que lle é atribuída en forma exclusiva polo lexislador, ata o punto de que a doutrina dos tribunais afirme con carácter xeral que non cabe substituír o obxectivo criterio do maxistrado da instancia polo subxectivo parecer da parte, de maneira que, no suposto de ditames contraditorios, sempre se debe aceptar o que serviu de base á decisión impugnada salvo que o ditame postergado ofrecese unha maior credibilidade que permita á sala exercer a excepcional facultade de fiscalizar a valoración da proba realizada na instancia.

(b) A segundo, porque a documentación que se emprega como fundamento, por unha parte, non acredita o que se quere facer constar –no que se refire ao segundo inciso do novo ordinal–, dado que non se pode coñecer se os descubertos se refiren á mesma traballadora ou a outros (é de presumir que son distintos empregados); e por outra parte (e é o decisivo), a inclusión que se fai resulta intranscendente, considerando que o decisivo será coñecer, primeiro, os descubertos da empresa con relación á traballadora accidentada, á cal se recoñece a prestación (e da cal será responsable a Mutua) –pero non do resto–, algo que é imposible coñecer sen unha debida individualización na relación de «identificador», que non se corresponde en ningunha das súas trinta e cinco liñas co seu NASS (a devandita circunstancia correspondía revelala á recorrente e non o fixo); e, segundo, as faltas de pagamento computables son os producidas con anterioridade ao accidente, pero non con posterioridade. Por tanto, tal como se indicou en moitas ocasións (vallan por todas, SSTS 12.12.2006 –rco 21/06–; 13.2.2007 –rco 168/05–; 11.10.2007 –rco 22/07–; 15.10.2007 –rco 26/07–; 20.7.2007 –rco 76/06–; 24.6.2008 –rco 128/07–; 30.6.2008 –rco 138/07–; e 8.7.2008 –rco 126/07–; e SSTSX Galicia 16.10.2014 R. 2849/14, 7.10.2014 R. 5471/12, 23.9.2014 R. 4222/12, 16.7.2014 R. 5271/12, 9.7.2014 R. 1861/14, 12.6.2014 R. 1567/14, etc.), no relato de feitos ten de facerse constar exclusivamente os puntos de feito non admitidos –controvertidos– que sexan necesarios para a debida solución do tema obxecto do litixio e no grao mínimo requirido para que os litigantes poidan proceder á súa impugnación en todos os aspectos relevantes do proceso, e para que os órganos xurisdicionais de suplicación ou de casación poidan comprender cumpridamente o debate procesual e resolver sobre el nos termos previstos na lei (STS 22.1.1998 ar. 7), sen que isto queira dicir que a regular constatación de feitos probados exixa a súa expresión exhaustiva ou prolixa, senón que o requisito se cumpre cun relato suficiente que centre o debate en modo tal que tamén o tribunal que coñeza do recurso poida proceder á súa resolución conforme o propio relato histórico, admitíndose –mesmo– a forma irregular de remisión, para os efectos de determinación de feitos probados, pero sempre que tal técnica permita apreciar, con singularidade e individualización, os feitos base da decisión (SSTS 11.12.1997 ar. 9313, 1.7.1997 ar. 6568, etc.). En definitiva, debe existir unha interconexión entre os motivos a que se refire o artigo 191.b) LPL (os de «feitos») e os que se articulan ao abeiro da letra c) do devandito precepto (os de «dereito»), pois, se iso non se realizase do xeito indicado produciríase unha ruptura fatal na liña argumental do recurso, ao deixar, en definitiva, sen apoio xurídico os motivos fácticos. E debe quedar claro que estes últimos non son unha meta en si mesmos, senón un camiño de percorrido previo dirixido ao fin de argumentar despois en dereito; en síntese, un ataque a un feito declarado probado só pode ter transcendencia en si mesmo en tanto que, apoiado nun posterior razoamento xurídico dado polo recorrente, sirva para modificar a sentenza da instancia.

Terceiro. Xa no campo xurídico, no concernente ao grao de invalidez, non compartimos a censura xa, que tal e como reiteramos con anterioridade –só entre as máis recentes, SSTSX Galicia 10.10.2014 R. 5134/12, 17.9.2014 R. 4819/12, 10.7.2014 R: 4619/12, 4.7.2014 R. 1486/12, 20.6.2014 R. 2389/12, 15.4.2014 R. 3768/12, etc.– a existencia ou non de IP e a súa situación nun dos graos legalmente establecidos determínase mediante un complexo proceso valorativo en que se poñen en relación o cadro xeral das doenzas, a afectación persoal e o traballo do suxeito. E, como queira que estes tres elementos e as súas interrelacións recíprocas non son nunca exactamente as mesmas, as decisións van ser circunstanciais e casuísticas (SSTC 232/1991, do 10 de decembro; e 53/1996, do 26 de marzo; e STS 15.12.1998 ar. 439/99). Por esta razón, os tribunais superiores renunciaron a establecer criterios xerais e abstractos que organicen a inclusión das situacións de IP nun ou outro grao, e negan a posibilidade de establecer comparacións entre diversos supostos resoltos xudicialmente de forma distinta (STS 9.3.1995 ar. 1758). A decisión debe acomodarse a un necesario proceso de individualización, en atención a cales sexan as concretas «particularidades do caso que se xulga» (SSTS 2.4.1992 ar. 2587 e 29.1.1993 ar. 379), que o diferenciarán das situacións doutros distintos afectados, tanto pola incidencia doutras lesións coma pola concreta actividade desempeñada por estes, que é a determinante para os efectos desa valoración (STS 23.11.2000 ar. 10300). En consecuencia, a Sala debe facer o devandito proceso valorativo e de subsunción normativa en atención a que «feitos singulares» concorren no caso (SSTS 17.3.1989 ar. 1878; 27.11.1991 ar. 8421; e 9.4.1992 ar. 261), xa que lesións supostamente iguais poden diferenciarse na súa graduación, no modo en que afectan cada traballador, ou na súa repercusión funcional (STS 25.1.2000 ar. 1068). E, practicado o anterior, ten de valorar a capacidade residual que as lesións tidas como definitivas permiten ao afectado.

En particular, tendo en conta a súa profesión habitual e as funcións que desenvolve, as limitacións que a afectan (ordinal segundo) e a definición legal que se fai da IPP, o recurso non pode prosperar. Porque, insistimos, seguindo o tradicional criterio do extinguido Tribunal Central de Traballo –entre outras moitas precedentes ocasións– nas SSTSX Galicia 10.10.2014 R. 5134/12, 10.7.2014 R. 3893/12, 16.6.2014 R. 1756/12, 13.2.2014 R. 166/12, 10.12.2013 R. 4551/11, 4.12.2013 R. 3410/12, 26.9.2013 R. 1630/11, 14.6.2013 R. 1954/12, 20.2.2013 R. 4155/10, etc., en que, tratándose de traballadores de oficio, se rexeita o grao de IPP en supostos de mobilidade da articulación reitora de que se trate limitada en menos dun 50 % (salvo que constase falta de potencia, dor ou limitación doutras articulacións ou outras patoloxías que incidisen no desenvolvemento da súa actividade), por entender que o xogo normofuncionante das restantes articulacións do membro afectado (ombro, cóbado e pulso) consenten o exercicio aceptable e eficaz do seu correspondente oficio, sen que as posibles molestias ou limitacións permitan entender existente unha minoración da produtividade non inferior ao trinta e tres por cento, tal como require o recoñecemento de calquera –mínimo– grao invalidante; e iso aínda a pesar de que tal porcentaxe deba tomarse como meramente indicativo e –polo mesmo– equiparable á «diminución sensible» no cuantitativo e á maior «penosidade ou perigosidade» no cualitativo. Ora ben, neste suposto, a limitación afecta máis dun cincuenta por cento do polgar da man reitora e, por iso, si pode estimarse que o grao de IP é o recoñecido e non unhas LPNI.

Cuarto. 1. Polo que se refire á segunda censura, e como lembramos noutras ocasións (STSX Galicia 30.1.2010 R. 3373/11), ante prestacións derivadas de continxencias profesionais é inaplicable o principio de proporcionalidade, posto que a responsabilidade empresarial xorde ponderando outra serie de circunstancias previas á continxencia, singularmente, a importancia do descuberto en que tivese incorrido o empregador e a súa vontade con respecto ao incumprimento (SSTS 27/05/04 –rcud 2843/03–; 28.6.2006 –rcud 345/05–; 16.5.2007 –rcud 4263/05–; 15.1.2008 –rcud 3964/06–; e 30.9.2008 –rcud 3535/06–). Este criterio de ponderación significa que haberá que distinguir segundo que se trate de incumprimentos empresariais transitorios, ocasionais ou involuntarios, ou, pola contra se trate de incumprimentos definitivos e voluntarios, rupturistas ou expresivos da vontade empresarial de non cumprir coa súa obriga de cotizar, para, no primeiro caso impor a responsabilidade do pagamento das prestacións á entidade xestora ou colaboradora e, no segundo, á empresa, coa responsabilidade subsidiaria do INSS, na súa consideración de sucesor do antigo Fondo de Garantía de accidentes de Traballo (SSTS 26.9.2001 ar. 2002/320; 26.6.2002 ar. 8937; 13.5.2002 ar. 6733; e 27.5.2004 ar. 5165), que non proveña dun erro xurídico inescusable (STS 1.2.2000 –Sala Xeral– –rcud 694/99–) e sempre que sexan anteriores ao feito causante (SSTS 28.6.2006 –rcud 345/05–; 15.1.2008 –rcud 3964/06–; e 30.9.2008 –rcud 3535/06–). Todo iso, sen prexuízo do deber de anticipo da Mutua e da responsabilidade subsidiaria do INSS (STS 1.2.2000 –Sala Xeral– ar. 1436, para prestacións de asistencia sanitaria e IT derivadas de accidente de traballo; cuxo criterio se aplica nas SSTS 13.5.2002 ar. 6733; 20.1.2003 ar. 2004/1332; e 27.5.2004 ar. 5165; todas elas derivadas de accidente de traballo).

Á parte de que a xurisprudencia cualifica de rupturistas e determinantes de responsabilidade empresarial os descubertos de 22 meses na STS 16.1.2001 ar. 773; 27 meses na STS 12.2.2001 ar. 2516; 24 meses na STS 18.9.2000 ar. 8207; 11 meses na STS 27.3.2000 ar. 3126; 22 meses na STS 29.2.2000 ar. 2414; 22 meses na STS 21.2.2000 ar. 2058; 11 meses nos 12 de relación laboral na STS 5.3.1991 ar. 2832; 34 meses na STS 28.6.2001 ar. 6844; e 12 meses na STS 28.6.2006 –rcud 345/05–.

2. Non obstante, a doutrina anterior non pode proxectarse aquí nin resultar de aplicación, debido ao fracaso da modificación fáctica, porque descoñecemos cantos meses se incumpriu –antes do accidente– a obriga de cotizar pola traballadora accidentada e, se for o caso, ponderar se tal incumprimento atribúe a responsabilidade á empresa ou a mantén na Mutua. Pero é que –ademais–, mesmo se tivermos accedido á alteración dos ordinais e fixermos constar –de terse articulado correctamente o motivo fáctico– que a empresa tiña un descuberto de catorce meses antes do accidente (marzo de 2010), sería dubidosa a transferencia da dita responsabilidade, considerando que ese número, ao noso parecer, non sería suficiente para habilitala.

En consecuencia,

Decidimos:

Que, con desestimación do recurso que foi interposto pola Mutua Gallega de Accidentes de Trabajo, confirmamos a sentenza que con data 14 de setembro de 2012 foi ditada en autos tramitados polo Xulgado do Social número 3 de Vigo, e pola cal se rexeitou a demanda formulada e se absolveu o Instituto Nacional da Seguridade Social, a Tesouraría Xeral da Seguridade Social, a empresa Mecanizados Teko, S.L. e Cándida Porto Porto.

Modo de impugnación: faise saber ás partes que contra esta sentenza cabe interpor recurso de casación para unificación de doutrina, que debe prepararse mediante escrito presentado ante esta sala dentro do prazo improrrogable dos dez días hábiles inmediatos seguintes á data de notificación da sentenza. Se o recorrente non tiver a condición de traballador ou beneficiario do réxime público de seguridade social, deberá efectuar:

-– O depósito de 600 € na conta de 16 díxitos desta sala, aberta no Banco de Santander (Banesto) co nº 1552 0000 35, seguida de catro díxitos correspondentes ao nº do recurso e dous díxitos do ano deste.

– Así mesmo, se hai cantidade de condena, deberá consignala na mesma conta, pero co código 80 en vez do 35 ou ben presentar aval bancario solidario en debida forma.

– Se o ingreso se fai mediante transferencia bancaria desde unha conta aberta en calquera entidade bancaria distinta, haberá que emitila á conta de vinte díxitos 0049 3569 92 0005001274 e facer constar no campo “observacións” ou “concepto da transferencia” os 16 díxitos que corresponden ao procedemento (1552 0000 80 ou 35 **** ++).

Así o pronunciamos, mandamos e asinamos por esta nosa sentenza».

Publicación. A anterior sentenza foi lida e publicada no día da súa data polo maxistrado relator que a subscribe, na sala de audiencia deste tribunal. Dou fe.